با افزایش جمعیت و تغییر سبک زندگی، نیاز به تأمین پایدار و بهداشتی گوشت قرمز و فرآورده‌های جانبی دام بیش از پیش احساس می‌شود. در این راستا، ایجاد یک پالایشگاه دام سبک و سنگین با ظرفیت ۱۰۰۰ رأس دام سبک و ۱۰۰ رأس دام سنگین، گامی مهم در جهت بهینه‌سازی زنجیره تولید گوشت، کاهش ضایعات، بهره‌وری بالاتر و استفاده حداکثری از فرآورده‌های دامی خواهد بود.
این پالایشگاه علاوه بر کشتار و بسته‌بندی گوشت، دارای واحدهای تخصصی قطعه‌بندی و بسته‌بندی، تولید ژلاتین استخوانی، فرآوری خون و پلاسما، تولید نخ بخیه از روده، فرآوری پوست و پشم و تولید سوسیس و کالباس است. این طرح نوآورانه با بهره‌گیری از فناوری‌های مدرن، استانداردهای بهداشتی و روش‌های نوین مدیریت صنعتی، نقش مهمی در افزایش بهره‌وری صنعت دامپروری و کاهش وابستگی کشور به واردات محصولات جانبی دامی خواهد داشت.

۱. ضرورت راه‌اندازی پالایشگاه دام سبک و سنگین

* بهبود زنجیره تأمین گوشت و فرآورده‌های جانبی دامی

* استفاده بهینه از ضایعات و تبدیل آن‌ها به محصولات ارزشمند

* کاهش وابستگی کشور به واردات ژلاتین، پودر خون، نخ بخیه و سایر فرآورده‌های دامی

* افزایش بهره‌وری اقتصادی دامپروری از طریق فرآوری کامل دام

* افزایش اشتغال‌زایی و توسعه صنعتی در منطقه

در حال حاضر، بسیاری از ضایعات دامی در ایران بدون فرآوری مناسب دور ریخته می‌شوند، در حالی که در کشورهای توسعه‌یافته از این مواد برای تولید محصولات با ارزش افزوده بالا مانند ژلاتین، نخ بخیه، پودر خون و سوسیس و کالباس استفاده می‌شود. پالایشگاه دام با ایجاد یک چرخه کامل تولید، تمامی بخش‌های دام را به فرآورده‌های ارزشمند تبدیل می‌کند.

۲. ظرفیت و بخش‌های مختلف پالایشگاه

ظرفیت تولید:
* کشتار و فرآوری روزانه ۱۰۰۰ رأس دام سبک و ۱۰۰ رأس دام سنگین

* ظرفیت سالانه تولید گوشت: بیش از ۲۰ هزار تن

* تولید محصولات جانبی با ارزش افزوده بالا از ضایعات دامی

بخش‌های اصلی پالایشگاه:
1. واحد قطعه‌بندی و بسته‌بندی گوشت
2. واحد استخوان‌گیری و تولید ژلاتین استخوانی
3. واحد فرآوری خون: تولید پلاسما و پودر خون
4. واحد فرآوری روده: تولید نخ بخیه پزشکی
​​​​​​5. واحد تولید سوسیس و کالباس
6. واحد فرآوری پوست و پشم

۳. جزئیات فرآوری در بخش‌های مختلف پالایشگاه

۳.۱. واحد قطعه‌بندی و بسته‌بندی گوشت

* تفکیک لاشه و بسته‌بندی بهداشتی گوشت قرمز

* افزایش ماندگاری گوشت از طریق بسته‌بندی در خلا (Vacuum Packaging)

* ایجاد ارزش افزوده از طریق عرضه گوشت در بسته‌بندی‌های متنوع برای بازار داخلی و صادرات

۳.۲. واحد استخوان‌گیری و تولید ژلاتین استخوانی

* فرآوری استخوان دام و تبدیل آن به ژلاتین خوراکی و صنعتی

* استفاده در صنایع غذایی (دسرها، شیرینی‌جات) و دارویی (کپسول‌های ژلاتینی)
​​​​​​​
* جایگزینی واردات ژلاتین با تولید داخلی

۳.۳. واحد فرآوری خون: تولید پلاسما و پودر خون

* استخراج پلاسما از خون دام برای استفاده در صنایع دارویی و غذایی
* تولید پودر خون برای استفاده در خوراک دام و طیور (منبع پروتئینی غنی)

۳.۴. واحد فرآوری روده: تولید نخ بخیه پزشکی

* فرآوری روده دام و تبدیل آن به نخ بخیه طبیعی برای مصارف پزشکی
* جایگزینی واردات نخ بخیه طبیعی و توسعه صنعت تجهیزات پزشکی

۳.۵. واحد تولید سوسیس و کالباس

* استفاده از گوشت قرمز برای تولید فرآورده‌های گوشتی فرآوری‌شده
* استانداردهای بهداشتی بالا و تولید محصولات بدون مواد نگهدارنده مضر

۳.۶. واحد فرآوری پوست و پشم

* تبدیل پوست دام به چرم طبیعی برای صنایع کیف، کفش و پوشاک
* فرآوری پشم برای استفاده در صنایع نساجی و تولید نخ

۴. مزایای اقتصادی و صنعتی پالایشگاه دام

۴.۱. کاهش ضایعات و افزایش بهره‌وری

* تبدیل تمام اجزای دام به محصولات قابل فروش، کاهش هدررفت منابع
* افزایش درآمد دامداران از طریق فرآوری کامل دام

۴.۲. کاهش وابستگی به واردات و توسعه صادرات

* جایگزینی واردات ژلاتین، پودر خون، نخ بخیه و چرم فرآوری‌شده
* افزایش صادرات فرآورده‌های گوشتی بسته‌بندی‌شده

۴.۳. ایجاد اشتغال و توسعه منطقه‌ای

* اشتغال‌زایی مستقیم و غیرمستقیم برای صدها نفر در منطقه
* توسعه صنعت فرآوری دام در کشور

۵. چالش‌های احتمالی و راهکارها

چالش‌ها:
* مشکلات تأمین دام زنده برای کشتار روزانه
* نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه بالا برای راه‌اندازی پالایشگاه
* توسعه بازارهای صادراتی برای فرآورده‌های جانبی دامی

راهکارها:
* ایجاد زنجیره تأمین دام سبک و سنگین از دامداران داخلی
* جذب سرمایه‌گذاری دولتی و خصوصی برای تأمین مالی پروژه
* بازاریابی بین‌المللی و همکاری با شرکت‌های صادرکننده

نتیجه گیری

پالایشگاه دام سبک و سنگین با ظرفیت ۱۰۰۰ رأس دام سبک و ۱۰۰ رأس دام سنگین، یک پروژه ملی در راستای مدرن‌سازی صنعت دامپروری، افزایش بهره‌وری و کاهش ضایعات دامی محسوب می‌شود. تولید فرآورده‌های جانبی با ارزش افزوده بالا مانند ژلاتین، نخ بخیه، پودر خون، چرم و سوسیس و کالباس، نه‌تنها بازار داخلی را تأمین می‌کند بلکه ظرفیت بالایی برای صادرات دارد.
این پالایشگاه می‌تواند الگوی صنعتی برای سایر مناطق کشور باشد و به توسعه پایدار صنعت دامپروری و فرآوری دامی کمک کند.
با اجرای این پروژه، ایران می‌تواند در تولید محصولات گوشتی و فرآورده‌های جانبی، به یکی از بازیگران اصلی منطقه تبدیل شود.